مقاصد اربعه مباح در زندگی (کاما، ارتا، دهارما و موکشه)

کاما

کاما مربوط به زندگانی عاطفی و امیال و آرزوهای انسانی است. اگر انسان از حیات عاطفی ممنوع و محروم گردد، شکار یک نوع امساک باطنی می‌شود و در فشار مداوم یک رنج اخلاقی قرار می‌گیرد و در برابر واکنشی که ممکنست از این حال ناشی گردد محتملست گرفتار خلسه و جذبه‌ی شدیدی شود که صحت و سلامت او را به خطر اندازد. (ر.ک: سروپالی راداکریشنان، رضازاده شفق، صادق چهار هدف زندگی هندوئی)

آرتا

مربوطست به دارایی و رفاه مادی. در هند هیچگاه یک مرام ملی برای فقر و محرومیت وجود نداشته. حیات روحانی فقط در جامعه‌هایی امکان دارد که تا اندازه‌ای از بیچارگی و زبونی آزاد باشند. زندگانیهایی که محدود و قحط زده باشد نمی‌تواند دیانتی گردد مگر به شکل خیلی مختصر. آزادی فردی با عدم تأمین اقتصادی جور نمی‌آید. (همان)

دهارما

درمه به‌واسطه‌ی اصول اخلاقی فعالیت‌های گوناگون زندگی را تحت نظام و تناسب می‌آورد. اگر به آیین اخلاقی درمه کار نبندد نتیجه مطلوب نخواهد گرفت. بیت معروفی در (مهابهاراته) چنین گوید: من دست‌ها را بلند کرده فریاد می‌کنم ولی کسی توجه نمی‌کند. سود و لذت از حق پرستی (درمه) می‌آید. چرا حق پرست نیستند؟» دستور درمه به ما می‌گوید با اینکه زندگی، در اولین مرحله برای خوشی خود ماست ولی، بیشتر برای جامعه و از آن مهمتر برای نفس جهانی هستیم که در نهاد همه ماها موجود است. (همان)

موکشه

موکشه یا آزادی روحانی عبارتست از جستجوی نفس حقیقی و زندگانی در آن و بهره مندی از آن و با استفاده از نیروی خود آن تعیین و امکانات باطنی و ظاهری آن و نهادن بنیان زندگی براساس حقیقت روح. ریشه‌ی تمام اضطرابات که انسان به حکم روحیه‌ی خود گرفتار آنست نتیجه‌ی محجوب ماندن از نفس واقعی و توقف در نفس ظاهری و اشتباه آن با واقع است. (همان)